Türkçe

Ses Bilgisi:

Ses: İnsanlar duygu ve düşüncelerini dil aracılığıyla aktarırlar. Dil sözcüklerden oluşur. Sözcükler seslerden oluşan anlamlı bütünlerdir.

Ses, dilin söylenen ve duyulan en küçük parçasıdır. Harfler, sesleri yazıda gösteren işaretlerdir.

Dilimizde sesler ünlü ve ünsüz olmak üzere ikiye ayrılır.

Ünlüler (Sesliler): Ses yolunda herhangi bir engele çarpmadan çikan seslere ünlü denir. Dilimizde sekiz ünlü harf vardır: a, e, ı, i, o, ö, u, ü. Ünlü harflerin her birinin üç özelliği vardır.

Aşağıdaki tabloda ünlüler bu özelliklerine göre gruplandırılmıştır:

	Düz		Yuvarlak
	GENİŞ	DAR	GENİŞ	DAR
KALIN	a	ı	o	u
İNCE	e	i	ö	ü

Büyük Ünlü Uyumu

Bu uyuma kalınlık-incelik uyumu da denir. Bir sözcüğün ilk hecesinde kalın bir ünlü (a, ı, o, u) bulunuyorsa diğer hecelerdeki ünlüler de kalın; ince bir ünlü (e, i, ö, ü) bulunuyorsa diğer hecelerdeki ünlüler de ince olur.

çalışmak, okullarımız, etkisiz, öğrenciler...

Yukarıdaki örneklerde sözcükler, kalınlık-incelik bakımından uyumlu olduklarından büyük ünlü uyumuna uymaktadır.

Uyarı: Bazı sözcükler Türkçe oldukları hâlde zamanla değişikliğe uğradığı için ünlü uyumuna uymamaktadır.

ESKİDEN	GÜNÜMÜZDE
karındaş	kardeş
alma	elma
ana	anne
kangı	hangi